شوخ طبعی در محیط کار

مجله کسب و کار هاروارد – 2019
غالب مردم می‌خواهند بدانند که در محیط کاری چگونه می‌توانند نظرات خود را بطور موثر و قاطع ارائه دهند. توصیه رایج برای اینکه یک ارائه‌ی موفق در مقابل حضار داشته باشید، شوخ طبع بودن است. برای مثال،

آقای Carmine Gallo مولف کتاب پرفروش «مثل TED صحبت کن» که در رابطه با 9 راز برترین مغزها در سخنرانی است، می‌گوید:« شوخی کردن گارد مخاطبین را از بین می برد، و آنها پیام شما را راحت تر می پذیرند. همچنین باعث می شود که شما دوست داشتنی به نظر برسید، و افراد، اشتیاق بیشتری برای کارکردن با شما پیدا می کنند و از کسی که دوستش دارند حمایت خواهند کرد». این توصیه توسط تعداد کثیری از نویسندگان نیز مکررا بیان شده است.

در ظاهر چنین به نظر می‌رسد. تحقیقات فراوانی نشان می‌دهد رهبرانی که روحیه شوخ طبعی بیشتری دارند می توانند راندمان کاری و نیز رضایت شغلی کارمندان خود را افزایش دهند. شنیدن چیزی خنده‌دار یا عجیب استرس را کاهش می‌دهد، روابط اجتماعی را تقویت می‌کند، خلق و خوی مثبت ایجاد می‌کند و انگیزه را در افراد بالا خواهد برد. در مجموع، این طور به نظر می‌رسد که شوخ طبعی اثرات مثبتی برای سخنران و نیز برای مخاظبین ایجاد می‌کند.

با اینحال، تحقیقات ما حاکی از آن است که شوخ طبعی برای همه افراد یکسان عمل نمی‌کند – در واقع زنان با طنز و شوخی در کار آسیب می بینند. ما به این نتیجه رسیده‌ایم که زمانی که آقایان در ارائه‌ کسب‌و‌کار خود از شوخ طبعی استفاده می‌کنند، ناظران او را در سطح بالایی (از لحاظ احترام و پرستیژ کاری) در سازمان برمی‌شمرند و در قیاس با زمانی که از شوخ طبعی استفاده نمی‌کنند به آنان رتبه‌بندی عملکردی بالاتر می‌دهند و قابلیت بیشتری از رهبری را در او می‌بینند. در حالی که، وقتی یک خانم همان شوخ طبعی را در شرایط یکسان به کار ببرد مردم او را در سطح پایینی از قابلیت در نظر گرفته و به نظر آن‌ها ظرفیت کمی را در رهبری دارد.

همانطور که به مطالعات خود می‌پردازیم، باید ابتدا نحوه رفتارهای قالب جنسیتی را در نظر بگیریم همچنین تفسیرهای مختلف شوخ طبعی در کار، ممکن است بر یکدیگر تاثیر بگذارند. رفتارهای قالب جنسیتی که عموما باورهای خود را در مورد نحوه رفتار زنان و مردان حفظ می کنند، از دیرباز برای کمک به تبیین نابرابری جنسیتی در محیط کار به کار گرفته شده اند و ما حدس زدیم که آن‌ها در چگونگی تفسیر کارکنان از شوخ طبعی در کار تاثیر می‌گذارند.

بویژه ما دو برداشت مختلف در مورد استفاده از شوخ طبعی در کار در نظر گرفته‌ایم. یک برداشت این است که شوخ طبعی یک رفتار کاربردی است – یک ابزار برای تسهیل کار با کمک به آرام سازی جو محیط، ساده به نظر رساندن مشکلات و کاستن دشواری‌ها ، و تقویت نگرش مثبت و تعاملات سالم. برداشت دوم اینکه شوخ طبعی می‌تواند مخرب باشد – تخریب ماهیت جدی کار و اینکه کارکنان  تعهد کمتری نسبت به کار نشان می دهند به این دلیل که انسان به داشتن سرگرمی بیشتر از کار علاقه‌ نشان می‌دهد. احساس ما این بود که تفسیر شوخ طبعی به عنوان کاری کاربردی یا مخرب تحت تاثیر جنسیت فرد شوخ طبع قرار می گیرد.

چرا اینگونه است؟ رفتار قالب مردها دارای گرایش به موفقیت بالا و جاه‌طلبی است و روی موفقیت کار تمرکز می‌کنند. این انتظارات با تفسیر کاربردی از شوخ طبعی همخوانی دارند. رفتار قالب زنان نه تنها دربردارنده‌ سطوح پایین تر گرایش به موفقیت و جاه طلبی هستند بلکه همچنین انتظار افزایش مسئولیت های خانوادگی را نیز باید در نظر گرفت. از آنجا که اختصاص دادن زمان به کار و مسئولیت های خانوادگی بسیار مشکل است این منجر به درک این مساله شده است که زنان کم تر خود را وقف کار می کنند. در مقایسه با قالب رفتاری مردان، قالب رفتاری زنان به تفسیر مخرب شوخ طبعی نزدیکتر است. می‌توان گفت ما پیش‌بینی کرده‌ایم که اگر با یک آقا و یک خانم شوخی کاملا مشابهی انجام دهیم دو بازخورد متفاوت از هم خواهیم داشت.

تحقیقات ما روی بیش از 300 کارمندی که در صنایع گوناگونی در ایالات متحده امریکا مشغول به کار بودند صورت پذیرفته است. آن‌ها بصورت آنلاین استخدام شده بودند. ما دو آزمایش کنترل شده برای جدا کردن تاثیرات جنسیت و شوخ طبعی اجرا کردیم. برای انجام این کار ما از دو بازیگر (یک آقا و یک خانم) برای ایفای نقش یک مدیر فروشگاه خرده فروشی استفاده کردیم. این مدیر یک گزارش عملکرد فصلی در مقابل حضار که در میان آن‌ها دو بازیگر دیگر (یک آقا و یک خانم) که نقش دو مدیر محلی را بازی می‌کردند را  ارائه کرد. ما تصاویر این سخنرانی را به صورتی که در اتاق کنفرانس تسلط کامل بر شخص ارائه دهنده داشتیم و از پشت سر مدیران محلی نیز دوربین هایی نصب کرده بودیم ضبط کردیم.

هر بازیگر دو نسخه از همان ارائه را ثبت کردند. یک نسخه شامل پنج بیانیه خنده دار بود که در نقاط مختلفی از ارائه بخش شده بود. برای مثال، مدیر فروشگاه سخنرانی خود را با یک شوخی شخصی کوتاه آغاز نمود: «بله، شب گذشته شوهر (همسر) بنده توصیه های خوبی را در رابطه با این سخنرانی برای بنده بیان کردند. او به من گفت هر کاری که میکنی فقط دلربا نباش، شوخ نباش، روشنفکر و عاقل هم نباش… فقط خودت باش!»و نسخه دیگر عاری از شوخ طبعی بود.

در اولین آزمایش بعد از اینکه شرکت کنندگان سابقه کاری و رزومه مدیر فروشگاه (که در تمام شرایط یکسان بود) را بررسی کردند، سپس ویدیو یکی از سخنرانی‌های شوخ‌طبعانه‌ (که به طور تصادفی تعیین شده بود) او را تماشا کردند و ارزیابی کردند، که آیا  شوخی که توسط مدیر به کار گرفته شده بود، مخرب یا کاربردی بود؟ مطابق با انتظارات ما در مورد تاثیر رفتارهای قالب جنسیتی، خانمی که در سخنرانی خود از شوخی استفاده کرده بود نسبت به آقایی که همان نوع سخنرانی را ارائه نموده بود امتیاز پایین‌تری در کاربردی بودن شوخ طبعی و امتیاز بالایی مبنی بر مخرب بودن شوخ طبعی خود دریافت نموده بود. این نتایج بدون توجه به اینکه دیگر شرکت کنندگان مونث یا مذکر باشند انجام شد و هردوی شرکت کنندگان مذکر و مونث شوخی بازیگر خانم را منفی قضاوت کردند.

اولین آزمایش ما نشان داد که شوخ طبعی که مرد و زن در سخنرانی ارائه می‌دهند به صورت متفاوت تفسیر می شود. در آزمایش دوم با استفاده از هر چهار ویدیو (مرد یا زن، استفاده یا عدم استفاده از شوخی)، نحوه افزودن شوخی با عدم استفاده از آن در سخنرانی را مورد بررسی قرار دادیم. بار دیگر شرکت کنندگان تاریخچه‌ کاری و رزومه مدیر فروشگاه را مورد مطالعه قرار می‌دهند و بصورت رندوم یکی از ویدیوهای ضبط شده را تماشا می‌کنند، سپس مدیر فروشگاه مورد بررسی را از نظر وضعیت ادراک مورد ارزیابی قرار می‌دهند. زمانی که مدیر آقا به سخنرانی خود جنبه‌هایی از شوخ طبعی اضافه می‌کند رتبه‌ بالاتری از ، عملکرد شغلی و ظرفیت رهبری را نسبت به زمانی که هیچ گونه طنزی بکار نمی‌برد را دریافت می‌کند. اما در رابطه با مدیر خانم دقیقا برعکس نتیجه می‌گیریم. اضافه کردن جنبه‌ شوخی به سخنرانی رتبه‌ی پایینی از وضعیت ادراک، عملکرد شغلی و ظرفیت رهبری را به همراه دارد.

نظرات کتبی نیز این تفاوت را منعکس کردند. یکی از شرکت کنندگان نوشته بود که خانم شوخ طبع «درک ضعیفی از شوخی» را به نمایش گذاشت و شرکت کننده‌ دیگری بیان کرده بود که « او برای پوشش دادن نقاط ضعف خود در تجارت واقعی از طنزهای کوچکی استفاده کرده بود.» . در مقایسه شرکت کنندگانی که سخنرانی مرد شوخ طبع را دیده بودند چنین نظر داده بودند که « او بذله گو است و دوست دارد از شوخی استفاده کند و مثل یک گوینده جدی و خشک به نظر نیاید» و دیگری گفته بود « او کمی شوخ طبعی برای شکستن یکنواختی سخنرانی خود اضافه کرده بود».

این تحقیقات به این اشاره دارد که ممکن است هر چیزی بطور مساوی انجام شود، اما شوخ طبعی در کار به طور متفاوت برای مردان و زنان تعبیر می شود. این احتمال وجود دارد که زنان با پیروی از توصیه شوخ بودن در هنگام سخنرانی کاری و فعالیت‌های تجاری مشابه آسیب ببینند.

در هر حال مهم است که زمینه خاص مطالعاتی ما را در نظر داشته باشید. این نتایج ممکن است فقط برای برداشت اول و واکنش های اولیه همانند نمونه‌ای از یک مصاحبه شغلی در اولین جلسه در مقابل یک مشتری اتفاق بیفتد. این احتمال وجود دارد که زنانی که به طور مداوم به موقع حاضر می‌شوند، زمانی دیر برسند.

این‌ها به این معنا نیست که زن‌ها باید از به کارگیری شوخ طبعی خود داری کنند. در عوض، سازمان ها و مدیران باید آگاهی از این تعصبات را افزایش دهند. تحقیقات نشان می‌دهد که وقتی افرادی که برای برابری ارزش قائل می‌شوند در مورد شرایطی که منجر به تعصب می شوند بیشتر هوشیار می‌شوند و می توانند در مقابل تعصبات ایستادگی کنند. با روشن کردن این که به طور کلی چگونه جنبه‌های مثبت شوخ طبعی بر پایه‌ جنسیت تعبیر می‌شوند، امیدواریم افراد درباره‌ اینکه چه کسی در محیط کار خنده‌دار است، و چرا خنده‌دار است بیشتر فکر کنند. در نهایت این امر می تواند به زنان کمک کند که در کار خود از شوخی و مزاح استفاده کنند و سازمانها نیز به احتمال زیاد از نتایج مثبت استفاده از شوخ طبعی بهره‌مند شوند.