ردیابی آنی و دقیق در محیط سر پوشیده

سحر سلیمانی، کارشناس تحقیق و توسعه (دانش‌آموخته کارشناسی‌ ارشد تجارت الکترونیک)

اطلاع از وضعیت مکانی کارکنان و تجهیزات ازجمله مهم‌ترین دغدغه‌های کارفرمایان بوده و ارائه خدمات در این حوزه توسط شرکت‌های بزرگ (به‌عنوان‌مثال ارائه راه‌حل DNA Spaces توسط شرکت Cisco در سال 2021) نشان‌‌دهنده قدرت ایجاد ارزش تجاری توسط این دسته سامانه‌هاست. ازجمله ابزارهایی که برای افزایش کمیت و کیفیت اطلاعات مکانی به کار گرفته می‌شوند، سامانه‌های موقعیت‌یابی داخلی (Indoor Positioning) هستند، به‌عنوان‌مثال در بیمارستان‌ها، با به‌کارگیری برچسب‌های ردیابی، جستجوی طولانی‌مدت و بی‌نتیجه به انتها خواهد رسید: به ویلچر نیاز دارید؟ نقشه را بالا بکشید و «صندلی چرخ‌دار» را جستجو کنید تا نزدیک‌ترین ویلچر را پیدا کنید. چگونگی عملکرد این مکانیسم و ایجاد ارزش به‌واسطه جمع‌آوری و تحلیل صحیح داده‌های مکان محور توسط سامانه‌های موقعیت‌یابی داخلی، موردی است که در ادامه به توضیح آن خواهیم پرداخت.

1. موقعیت‌یابی داخلی
موقعیت‌یابی به معنی تعیین مختصات منطقه حضور کاربر است. فناوری‌های موقعیت‌یابی امروزه علاوه برافزایش دقت در تعیین موقعیت، برافزایش کیفیت دسترسی کاربران تلفن‌های هوشمند و سایر دستگاه‌ها، محافظت از اطلاعات کاربران و کاهش خطاها نیز تمرکز دارند.
تعیین موقعیت ممکن است برای مکان‌های خارجی (Outdoor) و یا داخلی (Indoor) انجام شود. موقعیت‌یابی خارجی نیازمند پوشش اطلاعات منطقه‌ای یا حتی جهانی است درحالی‌که موقعیت‌یابی داخلی به پوششی در ابعاد چند اتاق‌ و ساختمان‌ محدود است.
اکثر سامانه‌های تعیین موقعیت خارجی از GPS و سیستم مسیریابی ماهواره‌ای جهانی (GLONASS) برای ردیابی موقعیت کاربر استفاده می‌کنند اما در محیط‌های داخلی، فقدان سیگنال‌های سیستم موقعیت‌یاب جهانی (GPS) و محدودیت خط دید ماهواره‌های در حال گردش موقعیت‌یابی را در مقایسه با محیط‌های بیرونی دشوارتر می‌کند. اگرچه می‌توان با استفاده از «گیرنده‌های GPS دارای حساسیت بالا» این مشکل را حل کرد، هزینه بالای پیاده‌سازی این فناوری مانعی برای اعمال این سیستم در دنیای واقعی به شمار می‌رود. به‌کارگیری راه‌حل‌های مبتنی بر بینایی کامپیوتر و راه‌حل‌های مبتنی بر حسگر (مبتنی بر امواج رادیویی، بلوتوث و …) موارد مناسب‌تری برای ردیابی کاربران در محیط‌های داخلی به شمار می‌روند.

2. کاربرد موقعیت‌یابی داخلی در صنعت چیست و نحوه ایجاد ارزش آن
سامانه‌های موقعیت‌یابی داخلی کاربردهای عمومی بسیار متنوعی دارند. مسیریابی در اماکن عمومی مانند ایستگاه‌های راه‌آهن، ایستگاه‌های اتوبوس، مراکز خرید، موزه‌ها، فرودگاه‌ها و کتابخانه‌های بزرگ و کمک به افراد نابینا رایج‌ترین کاربرد این فناوری است، اما مهم‌ترین کاربرد این سامانه‌ها در صنعت کمک به موقعیت‌یابی افراد و تجهیزات (People and Asset Tracking) است:
«سامانه‌های مکان‌یابی داخلی با جمع‌آوری داده‌‌های مکانی بلادرنگ، زمان دسترسی به منابع را در بهینه‌ترین حالت قرار داده و با شفاف‌سازی نحوه عملکرد حقیقی دارایی‌ها و منابع، مدیران را در برنامه‌ریزی کارآمدتر و حداکثر سازی بهره‌وری یاری می‌کنند.»
یک واحد تولیدی با تعداد بسیاری ماشین‌، نیروی کار و فرآیندهای درهم‌تنیده مواجه است که سامانه‌های موقعیت‌یابی می‌تواند به افزایش کارایی و شفافیت در این ساختار کمک کنند. برخی از روش‌های به‌کارگیری داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط سامانه‌های مکان‌یابی داخلی در ادامه ذکر شده‌اند:

2.1. ردیابی کارکنان و تجهیزات به‌منظور کاهش زمان جستجو
یافتن موقعیت داخلی ابزارها، افراد یا تجهیزات یک مشکل فنی چالش‌برانگیز است. داشتن یک سیستم سازمانی متمرکز برای ردیابی، با کاهش زمان جستجو به حل این مشکل کمک خواهد کرد. به‌کارگیری این فناوری ممکن است در دو مرحله انجام شود: تشخیص حضور/عدم حضور و تعیین فاصله
2.1.1. تشخیص حضور/عدم حضور
ساده‌ترین حالت ردیابی، «تعیین حضور یا عدم حضور در منطقه مشخص‌شده» است. در اینجا دستگاه سیگنال‌خوان که در حال ارسال سیگنال است، یک برچسب (که بر تجهیزات و یا نفرات نصب‌شده است) را تشخیص می‌دهد و تعیین می‌کند که مورد ردیابی شده در محدوده تعیین‌شده حضور دارد یا ندارد. این قابلیت می‌تواند برای تعیین خودکار حضور/عدم حضور کارکنان یا تجهیزات ارزشمند و کلیدی و ارسال هشدار تغییر وضعیت استفاده شود.
2.1.2. تعیین فاصله
زمانی است که سیگنال‌خوان تعیین می‌کند که برچسب موردنظر در محدوده موردنظر وجود دارد، می‌توان بر اساس توان دریافتی فاصله تقریبی آن را تعیین کرد.

2.2. مسیریابی داخلی
با بارگذاری نقشه محیط و دسترسی کاربر به آن از طریق یک اپلیکیشن یا مرورگر تلفن همراه، مسیریابی تسهیل گردیده و با به‌کارگیری داده‌هایی که از کاربران جمع‌آوری می‌شود، می‌توان تصمیمات هوشمندانه‌تری در مورد مدیریت فضای مذکور گرفت.

2.3. بررسی نحوه استفاده از دارایی‌ها و تجهیزات
سامانه‌های موقعیت‌یابی داخلی امکان ارائه یک نمای کلی از زمان و نحوه استفاده از دارایی‌ها را به شما می‌دهد. به‌کارگیری این اطلاعات برای افزایش کارایی تولید بسیار کاربردی است زیرا مدیران می‌توانند از این اطلاعات برای تعیین تعداد بهینه دارایی‌ها و موجودی موردنیاز استفاده کنند. علاوه بر این، ترکیب این اطلاعات با حس‌گرهای اضافی، می‌تواند در پیش‌بینی نیاز به تعمیر و نگهداری مورداستفاده قرار گیرد.

2.4. بررسی رعایت ایمنی و کارکرد
تجهیز واحد تولیدی به تجهیزات موقعیت‌یابی داخلی می‌تواند از طریق ردیابی و تحلیل حرکت بلادرنگ برای تمامی کارکنان و خودروها توسط تجهیزات هوشمند، ثبت تاریخچه حرکات هر کارگر و تشخیص حضور در منطقه امن باعث کاهش خطرات جانی و سلامتی کارگران شود و امکان واکنش سریع به فرآیند کار و نقض پروتکل ایمنی را میسر سازد. با توجه به بهبود انضباط کاری، بازده کلی نیروی کار افزایش‌یافته و هزینه‌های نیروی کار نیز به دلیل کاهش اضافه پرداخت برای ساعات کاری جعلی کاهش خواهد یافت.

3. فناوری‌های سنسورمحور مورداستفاده در موقعیت‌یابی داخلی