داده کاوی و پیشبینی وقوع جنگ

محققان دانشگاه MIT:

Data Mining و پیشبینی وقوع جنگ

داده کاوی شواهدی را نشان می دهد که جنگ و هرج و مرج در ساختار جامعه شکل می گیرد.

مطالعه جدیدی که بر روی جنگ های بیش از 600 سال اخیر انجام شده است نشان می دهد که جنگ و درگیری از یک قانون ریاضی جهانی تبعیت می کند، این مطالعه نشان می دهد دوره صلحی (تقریباً صلح، اکنون جنگی در مقیاس جهانی در حال انجام نیست) که اکنون در آن به سر می بریم شکننده تر از آن است که هر کسی بتواند به آن فکر کند. جنگ موضوع مطالعه دقیق بین تاریخ نگاران است، آنها با این امید جنگ ها را مطالعه می کنند تا با یادگیری از اشتباهات گذشته از رخ دادن آنها در آینده و شکل گیری فجایع بزرگ جلوگیری کنیم. بسیاری از تاریخ نگاران جنگ را از نقطه نظر بازیگران اصلی آن (رهبرانی که جنگ را شروع میکنند) مطالعه می کنند. اغلب شروع جنگ را به فشارهایی که از طرف این افراد وارد می شود مرتبط می دانند و الگوهای رفتاری آنها را که بر آن اساس جنگ سر گرفته شناسایی می کنند تا از رخ دادن دوباره آن جلوگیری کنند. اما در سال های اخیر روش قدرتمند و نوظهور دیگری پیدا شده که با آن می توان درباره جنگ اندیشید و علل و عوامل آغاز شدن آن را تحلیل کرد. در این روش تفکر جدید، جنگ یک پدیده شبکه ای ساده اما غیر قابل اجتناب است که رابطه های بسیار سفت و محکمی با ساختار اجتماعی دارد.

این تفکر اینگونه عمل می کند. جامعه یک مجموعه پیچیده از نیروهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی است که بر اساس شبکه ای که بین تک تک افراد حاضر در آن جامعه و کشوری که در آن زندگی می کنند شکل گرفته است. این پیوندها به طور دائم تغییر شکل می دهند، گاهی اوقات هم بخاطر خشونت و مرگ. وقتی سطح تغییر شکل و خشونت مرتبط با آن سطح به طرز قابل توجهی بالا می رود ما نتایج حاصل از چنین وضعیتی را جنگ توصیف میکنیم.

این رویکرد علمی شبکه ای روش جدیدی را برای ما فراهم میکنید که چگونه میتوانیم از درگیری و وقوع جنگ های بعدی جلوگیری کنیم اما سوالات مهمی را هم ایجاد میکند. نکته مهم درباره این رویکرد که یکسره بر مبنای شواهد شکل میگیرد این است: آیا موارد تاریخی نشانه های خوب و قابل قبولی هستند که بتوانیم بگویم جنگ یک پدیده شبکه ای است؟

امروز با تشکر از تحقیقی که اوگو باردی Ugo Bardi در دانشگاه فلورانس ایتالیا به همراه چند تن از همکارانش بر روی یکی از بزرگترین پایگاه های داده درمورد خشونت و جنگ انجام داد می توانیم بگویم که نتایج آماری آن تحقیق به طور کامل با نظریه جنگ شبکه ای مطابقت دارد. ” نتایج ما به همراه خروجی های آماری که گرفتیم نشان داد که جنگ شبکه ای، مرتبط با ساختار جامعه است.”

مجموعه داده ای که باردی و همکارانش از آن استفاده کردند توسط پتر برچ Peter Breche از دانشگاه کلمبیا گردآوری شده بود. این اطلاعات مربوط به تلفات جنگ هایی بین سالهای 1400 تا 2000 بوده است.

تجزیه و تحلیل چنین قضیه ای ساده است. باردی و همکارانش روندهای گوناگونی را در طول زمان در نظر می گیرند، هم در داده های خامی که داشتند و هم در داده های معمول جمعیت جهان. آنها سپس مشخصات آماری این داده ها را بررسی می کنند.

پدیده های شبکه ای به صورت کلی یک نشانه مشخص دارند: اتفاقات از قانون انتشار قدرت پیروی می کنند. این نوع نشانه ها در انواع مختلف مطالعات شبکه ای، به عنوان مثال در اندازه وب سایت ها در اینترنت که در یک شبکه پیچیده به یکدیگر متصل هستند هم مشاهده می شود.

بیشتر وب سایت ها با تعداد کمی از سایت های دیگر مرتبط هستند اما تعداد محدودی از سایت ها هم هستند که وب سایت های بیشماری با آنها مرتبط هستند. تفاوت محبوبیت در مقیاس های متفاوت تغییر می کند و این قانون انتشار قدرت power law distribution است.

حجم بیماری هایی که از طریق شبکه های اجتماعی social networks پخش می شود بر اساس یک الگوی مشابه در بسیاری دیگر از موضوعات نیز قابل مشاهده است. در اغلب آنها تعداد بیماران اندک است اما همین تعداد اندک نیز زیاد و چشمگیر هستند چرا که می توانند میلیون ها نفر دیگر را هم به شکل های مختلف تحت تاثیر قرار بدهند. حتی حجم و اندازه آتش سوزی که در جنگل با توجه به شبکه ارتباطات فیزیکی بین درختان شکل می گیرد نیز تابعی از همین قانون انتشار قدرت است. (عدم تمرکز قدرت، پخش شدگی و همه گیر شدن قدرت. در این مورد می توانیم بجای قدرت از هر مفهوم دیگری نیز استفاده کنیم، برای مثال خشونت یا نارضایتی یا…)

یافته های کلیدی باردی و همکارانش بر اساس داده های مربوط به جنگ و رفتارهای خشونت آمیز نیز تایید کننده وجود داشتن نشانه های قانون انتشار قدرت بود. بسیاری از درگیری های خشونت آمیز تنها تعداد اندکی مورد فوتی را در پی دارند (به نسبت جمعیت کل کشورهای درگیر جنگ) اما همین تعداد اندک کشته شونده میلیون ها فرد و انسان را درگیر و نگران و اندوهگین می کنند. ” به نظر می رسد که جنگ نیز مانند دیگر پدیده های فاجعه بار همچون سیل و زلزله و سونامی از یک قاعده آماری پیروی می کند، که پخش شدن آن از قانون انتشار قدرت سرچشمه می گیرد.”

این یافته بسیار مهمی است زیرا به نظریه پردازان شبکه ایnetwork theorists اجازه می دهد تا با استفاده از همان ابزارهای ریاضی که برای طیف وسیعی از پدیده های اجتماعی از آن استفاده می کنند به مطالعه جنگ و درگیری بپردازند. این رویکرد همچنین بینش و فهم جدیدی را درباره طبیعت و علل جنگ برای ما فراهم می آورد.

به عنوان مثال مورخان اغلب بر روی موارد خاصی که باعث شروع جنگ می شوند تمرکز می کنند اما رویکرد جدید پیشنهاد می کند که دیگر کشیده شدن یک ماشه تفنگ اندازه و بزرگی جنگ را به تنهایی مشخص نخواهد کرد. (اشاره به آغاز جنگ جهانی اول که با کشته شدن ولیعهد امپراتوری اتریش-مجارستان توسط یک ملی گرای صرب در سارایوو شروع شد.)

یک مورد قابل مقایسه خوب برای این نظریه آتش سوزی جنگل است. آتش سوزی تنها با چند جرقه کوچک می تواند شروع شود اما بزرگی و حجم آن بستگی به ارتباط فیزیکی و دوری و نزدیکی درختان با یکدیگر دارد.

با همین مقیاس برای شروع جنگ هم کافی است جرقه کوچکی مثل کشیده شدن ماشه یک تفنگ اتفاق بیفتد اما بزرگی و حجم چنین جنگی در آینده بستگی به تنش های اقتصادی و سیاسی و اجتماعی دارد که در آن زمان در سطح جامعه وجود دارند. اندازه گیری چنین متغیرهایی بسیار دشوار است، برای همین وقتی که کسی ادعا می کند جنگ ها بخاطر شرایط و پیشامدهای محدودی شروع شده و اتفاق افتاده اند باید به این ادعا احترام بگذاریم.

باردی و همکارانش از این شواهد و اطلاعات استفاده می کنند تا در برابر نظریاتی که می گوید بشریت در آینده زندگی اش را بیشتر در صلح خواهد گذراند مقاومت کنند چرا که بر اساس یافته های آنها (متاسفانه) چنین نظریه ای درست نیست. ” شواهد کمی از اینکه بشر به سمت یک آینده و جهان صلح آمیز حرکت می کند وجود دارد.” آنها اینگونه نتیجه گیری می کنند. دلیل آن هم این است که تعداد و میزان جنگ ها در جهان کمتر شده اما همزمان جنگ ها با شدت و خرابی بسیار بیشتری اتفاق می افتند.

رویکرد باردی و همکارانش به هیچ وجه جدید یا منحصر بفرد نیست. محققان مختلف دیگری در خلال بیست سال گذشته جنگ را از همین منظر مورد تجزیه و تحلیل قرار داده اند. با تمام این احوال کار آنها بسیار مهم و حائز اهمیت است زیرا برای اولین بار با استفاده از پایگاه داده بسیار وسیعی توانسته اند از نظریات پیش از خود حمایت و آنها را تایید کنند.

این شیوه تحقیق همچنین برای چشم انداز تقریبی صلح که پس از جنگ جهانی دوم در جهان شکل گرفته است اهمیت دارد. سال گذشته آرون کلوزت Aaron Clauset در دانشگاه کلورادو تحقیق مشابهی را با استفاده از پایگاه داده های کوچکتری از درگیری های خشونت آمیز انجام داد و در پایان نتیجه گرفت که صلح جاری جهانی باید بیش از صد سال طول بکشد تا بتوانیم ادعا کنیم یک روند معنی دار در زندگی بشر برای جلوگیری از جنگ شکل گرفته است.

بر همین اساس احتمال بروز اختلافات و جنگ های خانمانسوز در آینده به شدت افزایش یافته است. کلوزت در این مورد گفت: “الگوهای تاریخی شکل گیری و شروع جنگ به این معنی است که صلح طولانی مدت می تواند بطور قابل توجهی شکننده تر از باور طرفداران صلح باشد.” و این حقیقتی تلخ است.

Jan 2019 – MIT